وضعیت کشاورزی شهرستان نهبندان استان خراسان جنوبی
مزیتهای استانی در این بخش:
-1 رتبه اول کشوری در تولید زرشک
-2 رتبه اول کشوری در تولید عناب
-3 رتبه دوم کشوری در تولید زعفران
-4 رتبه هشتم کشوری در تولید چغندر قند
آبیاری:
روش آبیاری منطقه، سنّتی و به صورت غرقآبی است. که این مسئله موجب شوری آب و خاک، سرایت بیماری‌ها به گیاه و خفگی گیاه می‌شود.
آب و خاک:
مبحث زهکشی، مهمترین مشکل در بخش کشاورزی این منطقه (به گفته مسئولین منطقه) به حساب می‌آید. وجود درصد بالایی از املاح در خاک و آب، کشاورزی را در منطقه مشکل می‌سازد. دو منطقه‌ی 50 و 100 هکتاری بیشترین نیاز را به زهکشی دارند. در مناطقی که بافت خاک مناسب است (20% رس، 40% شن و 40% سیلت)، آب منطقه شور و در مناطقی که آب شیرین وجود دارد، بافت خاک سبک و نامناسب می‌باشد (80% رس، 10% شن، 10% سیلت). CEC و EC خاک در این منطقه بالاست. متوسط EC آب بالای 4000 است. متوسط بارندگی منطقه 160 میلیمتر می‌باشد.
تسطیح و یکپارچگی اراضی در منطقه به دلیل افکار زارعین به درستی صورت نمی‌گیرد که این امر موجب سخت‌تر شدن استفاده از ماشین‌آلات و روشهای آبیاری و ... می‌شود.
تناوب کشت در منطقه مورد توجه زارع قرار نمی‌گیرد. اگر هم تناوبی وجود داشته باشد، غیر علمی است. نیاز به الگوی کشت مناسب و تناوب در منطقه احساس می‌شود.
آفات و بیماری‌ها:
کرم خراط، عسلک پنبه، کنه‌ی تارکن خرما، سن گندم و سایر آفات، از جمله آفات منطقه محسوب می‌شوند که شدیداً به محصولات آسیب می‌رساند. به عنوان مثال تنه‌ی تارکن خرما نیمی از این محصول را از بین می‌برد، عسلک پنبه، شدیداً به پنبه و کیفیت و کمیت آن آسیب می‌رساند. سن گندم در منطقه دیده شده و آسیب نیز رسانده است، اما موقعیت اصلی آنها، محل زمستان گذرانی و مرکز آنها شناسایی نشده است.
دامداری:
21 واحد فعال مرغداری صنعتی با 250.000 قطعه مرغ گوشتی در منطقه وجود دارد (علاوه بر 80000 قطعه مرغ خانگی)
27000 نفر شتر در دوران قبل از خشکسالی در منطقه وجود داشته است که بعد از دوره‌ی خشکسالی به 10700 نفر کاهش پیدا کرده‌اند.
صنعت پرورش شتر مرغ در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است اما به دلیل افت بازار جهانی (به دلیل تحریم‌ها اقتصادی) و کاهش 90 درصدی قیمت‌ها، در حال حاضر مشکلاتی وجود دارد.
علوفه‌ی مورد نیاز دام در خود منطقه تولید می‌شود. تغذیه‌ی دام به صورت دستی کم است و در برخی مناطق دام(گوسفند و گاو) در مرتع رها می‌شوند تا چرا کنند.
85% دام منطقه، دامهای سبک هستند.
کود دامی یا استفاده نمی‌شود، یا درست عمل‌آوری نمی‌شود و فضولات دامی تازه و پوسیده نشده، به عنوان کود مورد استفاده قرار می‌گیرند که دارای درصد بالایی علف هرز می‌باشد.
بحث ثبت هویت شتر در آمار کشوری است که مورد توجه مسئولین جهاد کشاورزی قرار دارد و گفته می‌شود که شناسائی گونه‌های مناسبتر و همچنین صدور شناسنامه برای هر شتر مورد نیاز است.
آبشخور دامداری‌ها نیز مطرح است.
اطلاعات کشاورزان:
میانگین سنی زارعین بین 45 تا 57 سال می‌باشد.
57% زارعین بی‌سواد، 22% آنها تا راهنمائی، 15% دیپلمه و 6% لیسانس به بالا هستند.
متاسفانه فرهنگ بیمه در این منطقه جا نیفتاده است، بدین معنی که کشاورز در صورتی محصول خود را بیمه می‌کند، که مطمئن باشد که در پایان دوره‌ی زراعی ضرر می‌کند و قطعاً می‌تواند از بیمه پول دریافت کند. در غیر اینصورت محصول خود را بیمه نمی‌کند.
پیشنهادات:
عملیاتی:
نقشه برداری از دو منطقه‌ی 50 و 100 هکتاری، به منظور زهکشی
لوله‌گذاری و انتقال آب به مناطق
اصلاح بافت خاک سبک، با روشهای مختلفی چون استفاده از کود سبز جهت کاهش چسبندگی
ارائه راهکارهایی جهت تصفیه آب شور و جدا سازی املاح و مناسب سازی میزان EC
کنترل آفات با استفاده از روشهای غیرشیمیایی
شناسائی موقعیت و مرکز سن گندم
آموزش استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی و تنظیمات آنها مثل استفاده‌ی مناسب از زیرشکن و تنظیم گاوآهن و بذرپاش
تشویق و ترغیب زارعین به یکپارچگی اراضی
تشویق و ترغیب زارعین به ایجاد تعاونی‌ها
شناسائی منطقه‌ی مناسب جهت ایجاد گلخانه (با استفاده از آمار، بافت خاک، میزان بارندگی، بادهای شدید موسمی و ...)
دفع جوندگان مثل موش
شناسائی ارقام مناسب کشت و گونه‌های دامی مناسب
تنظیم الگوی مناسب کشت و تناوب مناسب با منطقه
ایجاد و فراهم سازی بستر مناسب، جهت صادر کردن محصولات زراعی، به شهرهای اطراف
ترویج:
آموزش دفع آفات و روشهای کنترل غیرشیمیایی آنها
آموزش روشهای زراعی افزایش کیفیت و کمیت محصولات زراعی و ایجاد انگیزه برای ریسک‌پذیری و تغییر کشت چندین ساله‌ی یک محصول به منظور جلوگیری از فرسایش خاک
آموزش روشهای مختلف آبیاری و فواید آنها نسبت به روشهای سنّتی
آموزش فواید تسطیح اراضی و یکپارچه سازی و ایجاد تعاونی (ارائه‌ی راهکار مناسب به زارع)
آموزش کشت مکانیزه‌ی محصولات
آموزش روشهای کشت زراعی و باغی، به منظور افزایش هرچه بهتر کیفی و کمی محصولات
ترغیب زارعین به کشت محصولات پیشنهادی
آموزش ایجاد، احداث، نگهداری و تولید محصولات گلخانه‌ای
آموزش روشهای دفع جوندگان
آموزش روشهای نگهداری محصولات
آموزش فرآوری کود دامی
آموزش چگونگی غنی سازی کاه و علوفه‌ی دام
آموزش نگهداری و ایجاد دامداری‌های صنعتی
آموزش فرهنگ بیمه‌ی کشاورزی
پیشنهاد می‌شود با توجه به میانگین سِنّی بالای زارعین، کلیه‌ی آموزشهای ترویجی با کمک گرفتن از فیلم و مستنداتی باشد که کشاورز بتواند آن را بپذیرد. همچنین توصیه می‌شود با توجه به اینکه بیش از نیمی از زارعین بی‌سواد هستند، جزواتی قابل فهم و ساده تهیه و در اختیار ایشان قرار گیرد.
سعی شود تا از اقشار جوان، از جمله فرزندان زارعین، حتماً در آموزشها استفاده شود و جلسات آموزشی طوری باشد تا کشاورزان با فرزندان خود در آن شرکت کنند و قشر جوان جامعه، با کشاورزی درگیر شود.
ارائه‌ی مدرک پس از پایان دوره‌ی آموزشی، می‌تواند کشاورز را ترغیب به شرکت در جلسات و به کارگیری روشهای آموزش داده شده کند.
